Wet Vbar
De wet Vbar bestaat uit twee voorname onderdelen:
- de verduidelijking van het vereiste ‘werken in dienst van’ (een voorwaarde voor het bestaan van een arbeidsovereenkomst) en;
- de introductie van een rechtsvermoeden, waarbij werkenden met een vast te stellen laag uurtarief geacht worden hun werkzaamheden op basis van een arbeidsovereenkomst uit te voeren.
Verduidelijking van ‘werken in dienst van’
De wet bepaalt dat bij een arbeidsovereenkomst sprake is van de volgende elementen: (i) loon, (ii) arbeid en (iii) gezag. In de praktijk blijkt het lastig vast te stellen wanneer sprake is van gezag. Het wetsvoorstel introduceert dan ook een verduidelijking van dat criterium. De andere elementen (loon en arbeid) blijven onaangeroerd.
Op basis van de wet Vbar komt er een nieuwe bepaling in de wet waaruit volgt wanneer dan sprake is van ‘arbeid verrichten in dienst van een werkgever’. Daarvan is, kort gezegd, sprake als:
- het werk onder werkinhoudelijke of organisatorische aansturing van de werkgever plaatsvindt (het W-element), en
- de werknemer het werk niet voor eigen rekening en risico verricht, of als het werk wél voor eigen rekening en risico wordt verricht, maar in mindere mate dan dat de werkgever aanstuurt.
Er komen nog nadere regels over wanneer dan precies sprake is van instructies van de werkgever en het verrichten van het werk voor rekening en risico van de werknemer. Uit de Memorie van Toelichting bij de wet valt wel vast op te maken waar dan aan te denken valt:
W-element (werknemerschap):
Z-element (zelfstandige):
Voor de beoordeling van de arbeidsrelatie wordt op basis van de indicaties beoordeeld bij welk hoofdelement in de arbeidsrelatie het zwaartepunt ligt. Als dat bij het W-element is, is sprake van een werknemer. Als dat bij het Z-element is, is sprake van een zelfstandige.
Introductie van het rechtsvermoeden
Er wordt ook een rechtsvermoeden van arbeidsovereenkomst op basis van een uurtarief geïntroduceerd. In de wet komt een bepaling, zo volgt uit het voorstel, waarin staat dat als iemand ten hoogste € 36,- per uur verdient, hij wordt vermoed dit op basis van een arbeidsovereenkomst te doen. Deze bepaling dient ter bescherming van werkenden aan de ‘onderkant’ van de arbeidsmarkt, die een beperkte onderhandelingsruimte hebben.
Deze werkende kan zich eerst wenden tot zijn werkgever/opdrachtgever, als hij van mening is dat hij eigenlijk werkzaam is op basis van een arbeidsovereenkomst. Maar hij kan ook naar de rechter stappen. Hij hoeft alleen aan te tonen dat er sprake is van een uurtarief onder de norm. Als dat lukt, is voldaan aan het rechtsvermoeden. Het is dan aan de werkgever/opdrachtgever om aan te tonen dat er géén sprake is van een arbeidsovereenkomst, ofwel dat géén sprake is van (één van de) elementen loon, arbeid, gezag.
Dit rechtsvermoeden heeft alleen civielrechtelijke werking en geldt alleen in de relatie werkende/werkgevende en biedt de werkende daarbij een steuntje in de rug. Het UWV of de Belastingdienst toetsen niet zelfstandig aan het criterium. Zij toetsten ‘gewoon’ conform de wet (loon, arbeid en gezag).
Inwerkingtreding?
De Tweede Kamer zal het wetsvoorstel na de zomer behandelen. Vervolgens moet het voorstel nog worden goedgekeurd door de Eerste Kamer. De beoogde inwerkingtreding is uitgesteld van 1 januari 2026 naar 1 juli 2026. Gezien de uitgebreide discussies en kritiek rondom de Wet Vbar, is het nog onzeker of het voorstel daadwerkelijk beide Kamers zal passeren.
