Wettelijk kader
Het uitgangspunt is dat het bestuur en de raad van commissarissen (zo deze er is) van een vennootschap de aandeelhouders informeren tijdens de algemene vergadering. Dit recht van de algemene vergadering is opgenomen in de artikelen 2:107 lid 2 BW (NV) en 2:217 lid 2 BW (BV). Deze artikelen bepalen dat het bestuur en de raad van commissarissen aan de algemene vergadering alle verlangde inlichtingen verschaffen, tenzij de redelijkheid en billijkheid in de zin van artikel 2:8 BW of een zwaarwichtig belang van de vennootschap zich daartegen verzet. Iedere aandeelhouder kan zowel voorafgaand aan als tijdens de vergadering vragen stellen en om inlichtingen verzoeken, ongeacht het aandelenbelang.
De Hoge Raad heeft in zijn arrest (ECLI:NL:HR:2010:BM0976) bevestigd dat het informatierecht niet alleen aan de algemene vergadering als orgaan toekomt, maar dat iedere aandeelhouder tijdens de vergadering zelfstandig vragen mag stellen. Volgens de Hoge Raad zou een andere uitleg onpraktisch zijn; het zou immers betekenen dat eerst een besluit van de vergadering nodig zou zijn over welke vragen gesteld mogen worden, wat het proces zou compliceren en vertragen.
Het informatierecht van aandeelhouders ziet op alle onderwerpen die verband houden met de vennootschap en haar onderneming. Het is dus niet beperkt tot de geagendeerde onderwerpen.
Grenzen van het informatierecht
Voor het bestuur geldt een bijzondere zorgplicht bij het delen van informatie met de aandeelhouders. Het informatierecht wordt begrensd door het zwaarwichtig vennootschappelijk belang. Indien sprake is van een zwaarwichtig vennootschappelijk belang, gaat het belang van de vennootschap voor op het belang van de aandeelhouder(s). Dit is een uitzonderlijke situatie en wordt terughoudend toegepast.
Of sprake is van een zwaarwichtig vennootschappelijk belang, is ter beoordeling van het bestuur en de raad van commissarissen. Daarbij moeten zij steeds handelen binnen de grenzen van de redelijkheid en billijkheid in de zin van artikel 2:8 BW. Een voorbeeld van zo’n zwaarwichtig vennootschappelijk belang is het risico dat concurrentiegevoelige informatie uitlekt en de onderneming hierdoor in haar positie wordt geschaad. Ook hoeft het bestuur geen informatie te verstrekken, indien dat de onderlinge relaties binnen de vennootschap onnodig zwaar zou verstoren of als daarmee rechtmatige belangen van andere betrokkene zouden worden geschaad.
Informatierecht buiten de algemene vergadering
Als gezegd geldt het informatierecht alleen tijdens (of voorafgaand aan) de algemene vergadering. Dit waarborgt de scheiding tussen aandeelhouders en bestuur. Onder bijzondere omstandigheden heeft een aandeelhouder echter ook buiten de algemene vergadering recht op de door hem verlangde informatie. De grondslag hiervoor ligt wederom in de redelijkheid en billijkheid van artikel 2:8 BW. Aandeelhouders die informatie willen verkrijgen buiten de algemene vergadering, zullen dus moeten aantonen dat er sprake is van bijzondere omstandigheden.
Een typisch voorbeeld is de situatie waarin alle meerderheidsaandeelhouders tevens bestuurder zijn, terwijl de minderheidsaandeelhouder dat niet is. De hierdoor ontstane informatieasymmetrie kan spanning opleveren met de eisen van redelijkheid en billijkheid.
Contractuele afwijkingen
Naast het wettelijke regime kunnen aandeelhouders zich afvragen of zij onderling aanvullende afspraken kunnen maken over informatievoorziening. Deze mogelijkheid bestaat. In een aandeelhoudersovereenkomst kan een individueel informatierecht opgenomen worden, zoals de verplichting voor het bestuur om toegang te geven tot bepaalde financiële gegevens. Voor de afdwingbaarheid is echter wel van belang dat ook de vennootschap partij is bij de overeenkomst. Is dat niet het geval, dan kan een aandeelhouder zich niet rechtstreeks jegens het bestuur beroepen op deze afspraken.
Gebrekkige informatievoorziening
Wanneer het bestuur tekortschiet in zijn informatieplicht, kan dat voor aandeelhouders verstrekkende gevolgen hebben. Denk bijvoorbeeld aan procedures bij de Ondernemingskamer (enquêteprocedure), een kort geding, een exhibitievordering of zelfs het aantasten van besluitvorming en het instellen van een aansprakelijkheidsprocedure. Een gebrekkige informatievoorziening kan namelijk leiden tot twijfel aan een juist beleid of zelfs de kwalificatie wanbeleid. Dat geldt des te sterker wanneer de vennootschap structureel in gebreke blijft of aandeelhouders bewust onjuist informeert.
Conclusie
Het informatierecht van aandeelhouders heeft een stevig wettelijk fundament, maar is begrensd door het belang van de vennootschap. Binnen de algemene vergadering kunnen aandeelhouders een breed scala aan vragen stellen. Buiten de vergadering biedt de rechtspraak ruimte voor aanvullende informatieplichten, vooral ter bescherming van minderheidsaandeelhouders tegen informatieasymmetrie. Voor de praktijk betekent dit dat het bestuur terughoudend mag zijn bij het delen van concurrentiegevoelige informatie, maar tegelijkertijd rekening moeten houden met de zorgplicht jegens aandeelhouders. Wordt informatie structureel onthouden, dan beschikken de aandeelhouders over diverse rechtsmiddelen.
Voor aandeelhouders kan toegang tot informatie cruciaal zijn, terwijl het bestuur zorgvuldig moet afwegen wat gedeeld kan worden en wat niet vanwege een zwaarwichtig vennootschappelijk belang. In die spanningsvelden adviseren en begeleiden onze specialisten u graag.
